Về với Phước Sơn có thể theo Quốc lộ 14E, ngược Thăng Bình, qua huyện Hiệp Đức hoặc theo đường Hồ Chí Minh - đường Trường Sơn huyền thoại, qua Thạnh Mỹ của huyện Nam Giang. Dù đi ngả nào, chúng ta đều có cảm giác rất dễ chịu, bởi đường lên Phước Sơn dù đèo dốc quanh co nhưng khá tốt; bên ta-luy dương là vách đá dựng đứng, ta-luy âm là vực sâu. Thi thoảng ta bắt gặp những ngọn thác tung bọt nước trắng xoá rất đẹp. Nhìn những cánh rừng già cây cối rậm rạp, xanh tốt; nhiều cây cổ thụ vươn cao, chứng tỏ rừng ở Phước Sơn được bảo vệ rất tốt. Xa xa những bản làng của đồng bào Bh’Noong đẹp như tranh vẽ. Làn khói lam chiều bảng lảng từ những nóc nhà sàn đã cho ta cảm giác yên bình.
Thị trấn Khâm Đức thật đẹp. Đường đi lối lại được qui hoạch như ô bàn cờ. Các công trình công cộng, nhà cửa của nhân dân được xây dựng bề thế…đã tạo cho Khâm Đức một cảnh quan phố thị. Lần đầu lên Phước Sơn, ta có cảm nhận Khâm Đức hơi giống với thành phố Điện Biên Phủ. Thật ra, so sánh như thế là chưa chính xác nhưng có thể chấp nhận được cái na ná dễ thương ấy, bởi vì thị trấn Khâm Đức khá rộng và bằng phẳng. Giữa một vùng núi cao mà có được mặt bằng mênh mông như vậy là ước mơ của nhiều địa phương khác. Đứng giữa thị trấn nhìn các dãy núi bao quanh mát mắt; nhìn ngọn Xuân Mãi cao vời vợi, mây mù lãng đãng mới thấy khung cảnh nơi đây thật tuyệt vời, lý tưởng.
Đến Phước Sơn - mảnh đất nghĩa tình, giàu truyền thống cách mạng ta có giác như trở về nhà mình. Ngoài vẻ đẹp do thiên nhiên kỳ thú ban tặng, ta còn được đón nhận vẻ đẹp chân chất, mộc mạc, thân tình của con người nơi đây. Hết thảy những người ta gặp, đều có nét thân thương như đã quen nhau từ lâu lắm. Đi dọc các tuyến “phố” hay ra vùng ngoại vi thị trấn, ở đâu cũng bắt gặp những con người dễ mến. Cư dân hội tụ về đây từ nhiều miền quê khác nhau; dù là người Kinh hay người dân thiểu số đều có một nét chung là rất nhiệt tình và mến khách.
Về thăm làng Lách của xã Phước Năng, làng Mô Lăng của xã Phước Đức, cụm dân cư trên đường vào khu du lịch sinh thái Đăk Gà; rồi làng Nước Lang xã Phước Xuân - làng tái định cư thuỷ điện Đăk Mi 4; theo đường Hồ Chí Minh, gần đến đèo Lò Xo là thôn Long Viên của xã Phước Mỹ giáp với huyện Đak Glei của tỉnh Kon Tum-nơi đây sẽ được Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch hỗ trợ kinh phí từ chương trình mục tiêu để xây dựng một Nhà Văn hoá thôn, mới thấy sự nỗ lực của chính quyền địa phương về công tác định canh, định cư cho người dân sở tại. Nơi nào ta cũng bắt gặp những ánh mắt, nụ cười trìu mến. Người vùng cao hồn hậu, chất phác, hiền khô, thầm lặng. Ẩn chứa bên trong nét trầm lắng là sự cởi mở, chân tình của người dân - cô gái Bh’Noong.
Làng mới thật đông vui. Ở khu vực trung tâm có Nhà làng truyền thống, xung quanh là những ngôi nhà sàn. Bà con về làng mới vui lắm. Có làng mới chuyện đi lại, chữa bệnh, sinh hoạt của người dân thuận lợi hơn, các em nhỏ có điều kiện đến trường…nhưng xem ra còn nhiều việc phải chăm lo, phải tiếp tục tháo gỡ. Quan trọng nhất là vấn đề đất sản xuất còn quá ít, không đủ lương thực cho bà con. Mà một khi không đủ đất sản xuất, buộc bà con phải vào rừng đốt nương làm rẫy, phải lén lút khai thác gỗ, đào đãi vàng để đảm bảo cuộc sống gia đình và hệ quả kéo theo là môi trường sinh thái bị ảnh hưởng. Giải quyết vấn đề an sinh cho bà con, huyện đã có chủ trương qui hoạch, giao đất để bà con trồng rừng và sản xuất nông sản. Nhìn những khu rừng trồng xanh tốt, những đám ruộng bậc thang đang thì con gái tươi non; rồi những rẫy sắn đang kỳ thu hoạch bán cho nhà máy, mà nghe lòng ấm áp, xen lẫn niềm vui.
Phước Sơn xưa là căn cứ địa cách mạng. Rừng Phước Sơn che bộ đội, vây quân thù. Quân và dân huyện Phước Sơn đã lập nên nhiều chiến công vang dội, làm cho kẻ thù khiếp vía. Còn đó những di tích lịch sử cách mạng như: cụm Cứ điểm Khâm Đức (sân bay Khâm Đức), Cứ điểm ngọn Ngok-Tavak thuộc xã Phước Mỹ. Còn đó khí thế hừng hực tiến công của ngọn lửa Trà Nô, của cuộc khởi nghĩa làng Ông Tía(*). Và, tượng đài chiến thắng Khâm Đức sừng sững, uy nghiêm là minh chứng cho tinh thần chiến đấu quật cường, dũng cảm, khó khăn không sờn lòng, hiểm nguy không lùi bước của quân và dân Phước Sơn trong cuộc kháng chiến trường kỳ.
Phát huy truyền thống cách mạng, Phước Sơn đang nỗ lực phấn đấu để đẩy lùi đói nghèo, lạc hậu; từng bước nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân, xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp.
Hướng tới kỷ niệm 40 năm ngày chiến thắng Khâm Đức, 60 năm ngày thành lập huyện và Đảng bộ Phước Sơn (12/5/2008), nhiều phong trào hành động cách mạng đang được các cấp, các ngành và nhân dân hưởng ứng, triển khai thực hiện có hiệu quả. Nhiều công trình mới mọc lên. Các tuyến đường được mở rộng, nâng cấp. Một số dự án xây dựng cơ bản, dự án phát triển hạ tầng, du lịch sinh thái…đang được đầu tư.
Tạm biệt Phước Sơn thương lắm, nhớ lắm! Nhớ những cái bắt tay thật chặt, thân tình của những người anh, người chị. Nhớ men rượu cần được chưng cất từ sắn, ủ vỏ cây rừng; mùi cá chua và hương gạo Ba-toon thơm dẻo. Nhớ người con gái Bh’Noong nước da trắng ngần, mắt nhìn xa xăm, môi cười lúng liếng. Hẹn nhau “mùa ươi bay đỏ rừng, anh lại về quê hương Phước Sơn cùng em”. Một lần gặp gỡ để lòng bồi hồi, nhớ mãi những kỷ niệm thân thương. Chào nhé, thương lắm Phước Sơn ơi !.
(*) Trà Nô, làng Ông Tía hiện nay thuộc địa phận
xã Phước Gia và xã Sông Trà huyện Hiệp Đức.
Nguyễn Hoàng Chương