Những ngày cuối tháng 3.2011, có dịp chứng kiến bà Hồ Thị Ổi thôn 4B xã Phước Thành huyện Phước Sơn, cẩn thận kéo bành ống nước từ đầu nguồn con suối Đăk Xa Ba, băng qua hai đồi núi cao dẫn về phục vụ hơn 3 sào lúa ruộng vừa khai hoang, chúng tôi không khỏi khâm phục cho tính cần cù của người nông dân Bhnong này.
Cũng như nhiều hộ gia đình khác của xã Phước Thành, trong hai đợt bão lũ hồi cuối năm 2010, hơn 5 sào lúa ruộng của gia đình bà Ổi đã bị cuốn trôi toàn bộ, không cam chịu cảnh mất ruộng, từ nguồn hỗ trợ 500m ống nước loại ống phi 63, gia đình bà đã khai hoang 3 sào lúa ruộng, đắp đập, dẫn con nước về phục vụ tưới tiêu. Ông Hồ Văn Phen, CT UBND xã Phước Thành huyện Phước Sơn cho biết “vụ sản xuất hè thu năm nay, tranh thủ nguồn hỗ trợ 6000m ống nước của huyện cấp, xã đã vận động nhân dân khai hoang mới 2ha ruộng nước, tuy không nhiều song cũng tạm khắc phục được 1/3 số diện tích ruộng bị vùi lấp hồi cuối năm ngoái”. Cũng giống như Phước Thành, vụ sản xuất hè thu, Phước Lộc được hỗ trợ 3000m ống dây nước từ huyện, xã trích kinh phí mua thêm 2500m ống để cấp cho nhân dân, theo ông Hồ Văn Hùng, CT UBND xã Phước Lộc “xã triển khai chương trình hỗ trợ ống nước đến từng thôn, từng thôn tiến hành họp dân, bình chọn theo nhu cầu của từng hộ gia đình, từ đó cấp theo đúng đối tượng, đúng nhu cầu và sử dụng đúng mục đích, chứ không có kiểu cấp bình quân, không hợp lý, lại không đáp ứng được như thời gian trước”. Cách làm này, không những góp phần giúp Phước Lộc vượt chỉ tiêu khai hoang mới 3ha ruộng trong năm 2010 mà còn giúp người nông dân chủ động nước tưới trong cả vụ hè thu.
Toàn huyện Phước Sơn có 442ha ruộng nước, trong đó chỉ có 240ha là chủ động nước tưới, còn lại 200ha phải chờ vào nước trời. Chính vì vậy, nhiều năm qua, huyện Phước Sơn luôn trích ngân sách địa phương từ 100 đến 150 triệu để mua ống nước hỗ trợ cho nông dân, tập trung chủ yếu ở 5 xã vùng cao. Và trong năm 2010, từ nguồn vốn theo nghị quyết 30A của chính phủ, Phước Sơn đã đầu tư 500 triệu đồng, mua 14.300m ống dây loại ống phi 63 để cấp cho 5 xã vùng cao. Cách làm này, không những giúp người nông dân chủ động được nguồn nước tưới mà còn mang lại hiệu quả kinh tế cao. Ông Nguyễn Đức Toàn, phó phòng NN-PTNT huyện Phước Sơn cho biết “nếu khai hoang tập trung 1ha ruộng nước, huyện phải đầu tư từ 200 đến 300 triệu đồng thậm chí nhiều hơn để làm thủy lợi, song cũng chưa có đất để khai hoang, còn như cách làm hiện tại, khi người nông dân tự khai hoang ở các chân ruộng nhỏ, huyện hỗ trợ 10 triệu đồng cho 1ha và 100m ống dây thì không những giảm chi phí đầu tư mà còn góp phần khơi dậy sức dân trong công tác khai hoang, cách làm này đã đưa chỉ tiêu khai hoang hàng năm của huyện vượt từ 10 đến 15ha, thêm vào đó, mỗi khi đến mùa mưa bão, người dân có thể chủ động thu dọn các ống nước và đến mùa sản xuất lại đem ra dùng, còn nếu là công trình thủy lợi thì nguy cơ hư hỏng, bão lũ cuốn trôi là rất dễ xảy ra”
Địa hình đồi núi cao, diện tích ruộng tập trung không nhiều, chủ yếu là các chân ruộng bậc thang, chính vì vậy, mỗi chân ruộng khai hoang tại các xã như : Phước Kim - Phước Thành - Phước Lộc ... được đồng bào Bhnoong nơi đây quý hơn vàng. Từ chổ, quen với phương thức phát - đốt - chọc - tĩa, chuyển sang thâm canh lúa nước hai vụ, đồng bào Bhnoong ở Phước Sơn đã biết quý trọng từng sào lúa ruộng.
Tấn Sỹ