“Sáng tác nhạc vì những ân tình xứ Quảng”. Đó là những tâm sự chân thành của một người nhạc sỹ đã chọn Quảng Nam làm quê hương thứ hai của mình để gắn bó với nhiệp dạy học và sáng tác nhiều ca khúc bày tỏ những ân tình với vùng đất này. Anh là nhạc sỹ Trần Cao Vân - hội viên Hội Nhạc sỹ Việt Nam, hội viên Hội VH-NT tỉnh Quảng Nam.
Nhạc sĩ Trần Cao Vân (SN 1959, tại Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị), hiện đang là giảng viên âm nhạc tại Trường Đại học Quảng Nam. Anh từng là sinh viên Trường Cao đẳng âm nhạc Huế, rồi đi bộ đội, giải ngũ lại tiếp tục học đại học chuyên ngành lý luận âm nhạc. Rời quê nhà Vĩnh Linh, Trần Cao Vân vào Thăng Bình (Quảng Nam) làm cán bộ văn hóa cơ sở, sau đó chuyển sang dạy học và trở thành một trong những người sáng tác đều tay nhất ở Quảng Nam. Trong 15 năm trở lại đây, anh sáng tác hơn 100 ca khúc và khoảng 1/3 trong số này đã được người yêu âm nhạc biết đến. Trong đó, có những ca khúc như: “Lời ru của dòng sông”, “Valcho”, “Chiếc vòng Clim”, “Xuân về bên dòng A Vương”, “Sông Hoài ai thương”, “Lắng trong lời ru”... Những ca khúc ấy có âm hưởng, giai điệu, khúc thức và ca từ với những xúc cảm rất Quảng Nam. Nhà thơ Phan Chín, Phó Tổng biên tập phụ trách Tạp chí Đất Quảng (Hội VHNT Quảng Nam) nhận xét: “Có cảm giác, lúc rời quê, Trần Cao Vân đã mang theo trong hành trang của mình tiếng sóng rì rào của dòng Bến Hải quê anh hòa vào Thu Bồn, Trường Giang êm ả. Và anh đã tìm thấy, cảm nhận được trong thao thiết của những dòng sông sự giao hòa các khúc ru ngọt ngào, để rồi những giai điệu đẹp nơi tâm hồn anh được đánh thức. Lúc nào Trần Cao Vân cũng mang trong mình tâm thế của một nghệ sĩ trình diễn hết mình cho công chúng, cho chính mình...”.
Sau hơn 20 năm sáng tác, nhạc sỹ Trần Cao Vân đã có 2 album riêng là “Lắng trong lời ru”, “Khát một vầng trăng” và hiện đang chuẩn bị ra thêm một album riêng nữa. Ngoài 2 ca khúc được giải thưởng của Bộ GD-ĐT năm 2003, Trần Cao Vân còn được Hội Nhạc sĩ Việt Nam tặng giải Ba cho ca khúc “Chiếc vòng Clim” (2005); giải khuyến khích của Tổng LĐLĐ Việt Nam cho hợp xướng “Tự hào giai cấp công nhân Việt Nam”; tặng thưởng tiết mục xuất sắc của Hội Nhạc sĩ Việt Nam năm 2010 với ca khúc “Mơ quê”. Anh cũng từng được trao giải A tại cuộc thi sáng tác ca khúc về Quảng Nam lần thứ I với bài hát “Trà My gọi”; giải B Tặng thưởng VHNT Đất Quảng năm 2010 với ca khúc “Sóng vọng ngàn sau”. Tại Liên hoan Âm nhạc các tỉnh phía Nam tổ chức tại Ninh Thuận vào tháng 3-2012, nhạc sĩ Trần Cao Vân được trao giải tiết mục xuất sắc với ca khúc “Người đàn ông Cơ Tu”. Nhạc sỹ Trần Cao Vân tâm sự: “Qua cuộc sống, sinh hoạt và qua công tác, tôi cảm nhận được mảnh đất Quảng Nam rất tuyệt vời. Cụ thể là gói gọn nhất trong câu ca “Đất Quảng Nam chưa mưa đà thấm/ Rượu Hồng Đào chưa nhắm đà say”. Có lẽ câu ca này đã lột tả lên hết được cái chất con người Quảng Nam. Yếu tố đó tạo cho tôi rất nhiều xúc cảm trong quá trình sáng tác. Bản thân tôi cũng đã từng nhiều lần lăn lộn thực tế ở các vùng đồng bào dân tộc thiểu số, đặc biệt là vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở phía Tây tỉnh Quảng Nam. Tấm lòng của bà con đồng bào dân tộc thiểu số đã in đậm trong suy nghĩ cũng như cảm xúc của tôi. Những năm tháng đã qua là một “cuộc lang thang” đầy hạnh phúc, nhất là khoảng thời gian sau này, khi tôi bắt đầu về sống ở Quảng Nam. Tôi hạnh phúc vì được đứng trên bục giảng - một ước mơ có từ thuở nhỏ, và vì có một tâm thế để sáng tác và sáng tác được...”.
Vốn âm nhạc dân tộc cùng với vốn sóng phong phú và những ân tình xứ Quảng là “chất liệu” làm nên những tác phẩm âm nhạc của Trần Cao Vân. Như trong bài hát “Sông Hoài ai thương” (phổ thơ của Thái Miên – một người bạn văn nghệ ở thị trấn Hà Lam, huyện Thăng Bình) của anh có những giai điệu và ca từ rất đẹp: “Về đi em qua Chùa Cầu xưa, phố chờ ai mà rêu phong mái ngói, sông nhớ ai sóng cứ thì thầm gọi hương ngọc lan còn mãi đợi ai...”. Nhiều, rất nhiều những giai điệu, lời ca như thế vang lên trong những sáng tác của nhạc sỹ Trần Cao Vân càng thấy anh đã gắn bó với mảnh đất Quảng Nam đến nhường nào.
Ngoài sáng tác ca khúc, với vốn lý luận âm nhạc có được, anh cũng đã có một số bài nghiên cứu về âm nhạc nói chung, âm nhạc của đồng bào thiểu số Quảng Nam nói riêng. Theo nhạc sỹ Trần Cao Vân, khi làm văn nghệ phong trào ở Thăng Bình, anh từng nhiều lần đi biểu diễn nhạc cụ dân tộc; từng đi diễn và đoạt giải tại một số hội thi cấp tỉnh và trung ương. Vốn âm nhạc dân tộc có được ấy giúp anh nắm bắt mạch sống đầy âm thanh rộn rã của đất và người xứ Quảng để sáng tác sau này. Từ đó, anh có thêm cảm xúc để viết những ca khúc mang âm hưởng dân ca của Quảng Nam nói chung, đồng bào vùng cao trong tỉnh nói riêng.
Bạn Nguyễn Thị Vang, một người yêu âm nhạc ở TP. Tam Kỳ cho biết: “Qua những sáng tác của nhạc sỹ Trần Cao Vân, tôi cảm nhận được sự nhiệt huyết của người nghệ sỹ trong sáng tác. Và tôi cũng cảm nhận được cái đẹp tâm hồn và sự hòa quyện của những cái gì rất thật trong bài hát của nhạc sỹ”. Còn em Nguyễn Thị Phấn, sinh viên ngành học mầm non Trường Đại học Quảng Nam cho biết: “Phong cách âm nhạc của thầy giản dị, gần gũi với đời sống của mọi người nói chung và người dân ở Quảng Nam nói riêng. Nó tạo được cái vẻ đẹp trong ngôn ngữ sáng tác”.
Nhạc sỹ Trần Cao Vân hiện đang rất hạnh phúc với hai công việc mà anh mơ ước từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường: dạy học và sáng tác âm nhạc. Đôi khi chưa hài lòng, nhưng anh cũng cảm thấy rất hạnh phúc vì vừa sáng tác, lại vừa góp phần đào tạo ra những người giảng dạy âm nhạc trên quê hương Quảng Nam thân yêu.
Bài và ảnh: Trịnh Ly Lan