Có mặt tại trường tiểu học của thôn từ sáng sớm, chị Hồ Thị Khanh thôn Long Viên, xã Phước Mỹ tạm gác lại buổi đi nương nhổ sắn để dự phiên tòa xét xử vụ án đánh người mà ông trưởng thôn thông báo trước đó một ngày. Chị cho biết: “Đây là lần đầu tiên chị được chứng kiến một phiên tòa. Chồng chị và các con cũng có mặt. Chị không biết bị cáo là ai, ở đâu, chỉ thấy bà con rủ nhau đi rất đông với lại tò mò muốn xem một phiên tòa được xét xử ra sao, kẻ phạm tội bị pháp luật trừng trị như thế nào. Hiện trong thôn có một số người uống rượu say xỉn, rồi đánh đập vợ con, gây mất trật tự công cộng, bà con nhiều lần góp ý nhưng họ vẫn chứng nào tật nấy. Chị hy vọng sẽ có nhiều phiên tòa được mở ở đây để bà con trong thôn mở mang nhận thức từ đó không vi phạm pháp luật.  ”

Lần đầu tiên có một phiên tòa xét xử được tổ chức ngay tại thôn nên không những chị Khanh mà tất cả bà con ai cũng háo hức chờ đợi xem phiên tòa sẽ diễn biến như thế nào. Ngay từ sáng sớm, khi hội đồng xét xử chưa có mặt, các lực lượng chức năng chưa dẫn giải bị cáo đến nơi xét xử, từng  đoàn người không kể già trẻ, gái trai, học sinh khắp các ngả đường của thôn Long Viên đã kéo về điểm trường tiểu học chờ sẵn để đợi tham dự phiên tòa. Dù thời tiết nắng nóng nhưng càng về trưa người đổ về nơi xét xử càng đông..

Trước đó, mọi khâu chuẩn bị cho phiên tòa từ việc thông báo, đến chuẩn bị địa điểm, bàn ghế, loa máy phục vụ cho công tác xét xử đã được chuẩn bị chu đáo. Đúng 8 giờ, phiên tòa khai mạc. Từng chi tiết trong bản cáo trạng được công bố. Kẻ đứng, người ngồi tập trung lắng nghe các thành viên trong hội đồng xét xử phân tích các tình tiết, hành vi trong bản cáo trạng. Mỗi khi câu trả lời nhận tội của bị cáo cất lên, thỉnh thoảng chúng tôi vẫn nghe lẫn trong đám đông có tiếng xì xầm bàn tán với nhau. Dù không chứng kiến trực tiếp nhưng từng hành động của kẻ đứng trước vành móng ngựa đều bị bà con lên án.

Đó là những gì chúng tôi ghi nhận được tại phiên tòa xét xử lưu động về hành vi “ cố ý gây thương tích”, mà bị cáo là A Cỏ trú tại thôn 5 xã P/Năng phải nhận bản án 30 tháng tù giam và bồi thường cho người bị hại số tiền 9 triệu 670 ngàn đồng đưa ra xét xử vào ngày 10/03 vừa qua tại thôn Long Viên xã P/Mỹ.  Đây là phiên tòa lưu động mở màn của năm 2013 và cũng là phiên tòa đầu tiên được tổ chức tại xã Phước Mỹ.

Có thể nhận thấy, gần đây, song song với việc mở các phiên tòa xét xử thông thường, tòa án nhân dân huyện tăng cường phối hợp với ngành chức năng chọn một số vụ án điểm đem ra xét xử lưu động. Theo đó, năm 2012, đã phối hợp xét xử lưu động 3 vụ án điểm. Phạm vi không dừng lại ở các xã vùng thấp, vùng trung mà mở rộng đến tận các xã vùng cao như Phước Thành, P/Công. Các vụ án được đưa ra xét xử lưu động đều là những vụ án điển hình về tội danh, hành vi phạm tội, gây dư luận xấu được nhân dân địa phương quan tâm hoặc các vụ án phức tạp gần gũi với đời sống nhân dân như: cố ý gây thương tích, tranh chấp tài sản, mua bán trái phép chất ma túy…Địa điểm thường là nơi xảy ra vụ án, hoặc nơi bị cáo thường trú, tạm trú để tăng cường tính giáo dục, răn đe cộng đồng. Khác với những phiên tòa xét xử thông thường tại trụ sở tòa án, thường ít người tham dự, còn tại phiên tòa xét xử lưu động thì khác. Người tham dự rất đông.

 Bên cạnh đó, tại các phiên tòa xét xử lưu động, tòa án nhân dân huyện đã phối hợp chặt chẽ với phòng tư pháp huyện lồng ghép tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật, qua đó nâng cao ý thức, hiểu biết về pháp luật trong nhân dân.

Trao đổi với chúng tôi về mục đích cũng như hiệu quả của việc mở phiên tòa xét xử lưu động tại các địa phương, bà Ngô Thị Mơ – Chánh án Tòa án nhân dân huyện cho biết:

“Xét xử lưu động là một trong những hình thức tuyên truyền, giáo dục pháp luật trực tiếp đến người dân địa phương. Thông qua bản cáo trạng, các tình tiết phạm tội của bị cáo, tại phiên tòa, các thành viên hội đồng xét xử đã nhắc nhở, giải thích trực tiếp cho người dân hiểu. Giúp họ nhận biết những hành vi sai trái, từ đó liên hệ trực tiếp tới bản thân để chấp hành tốt pháp luật. Những vụ án đem ra xét xử lưu động đã thu hút rất đông người tham gia. Họ tập trung lắng nghe và nghe rất có ý thức. Chính điều đó đã tạo điều kiện cho ngành chức năng phổ biến những kiến thức liên quan đến pháp luật và người dân cũng có cái nhìn thực tế hơn. Thời gian đến, tòa án nhân dân huyện sẽ phấn đấu đưa thêm nhiều vụ án có tính tuyên truyền, giáo dục để xét xử lưu động nhằm răn đe cộng đồng, hạn chế và phòng ngừa tội phạm trên địa bàn./
                                                                                                                                               Thanh Thúy