LAN MAN CÙNG …. HOA DẠI
THẢO NGUYÊN
Từ xưa đến nay, trong muôn ngàn sắc hoa màu lá đất trời ban tặng cho nhân gian, bên cạnh những loài hoa cỏ có bàn tay con người trong việc thuần chủng, lai tạo... thì phải nói đến những loài hoa dại, nguyên sơ vẻ đẹp thuần khiết và hương hoa tự nhiên đất trời. Để rồi, bất chợt khi nào đó của bước chân rộn rã đời thường, bất chợt một khoảnh khắc trong ngày ta có thể bắt gặp đâu đó một triền lau trắng bên sông, một vạt cỏ may đong đưa cánh chuồn chuồn trong chiều hoàng hôn, hay sáng mai tinh khôi những hoa trinh nữ tím tím còn đọng sương mai, hay những vạt hoa xuyến chi làm xao xuyến lòng người... Lại thấy man mác, nhớ thương về thời thơ ấu, với những trò chơi con trẻ với một nỗi niềm quê khắc khoải đến da diết, ngọt ngào...
Lũ trẻ con chúng tôi ngày ấy giờ đây đã hơn bốn mươi tuổi đầu, mỗi đứa một phương chân trời góc bể trên hành trình mưu sinh cuộc sống với mỗi nghề, mỗi hoàn cảnh khác nhau. Có những dịp nào đó gặp lại vài ba đứa bạn cũ, những câu chuyên tuổi thơ ngày ấy tràn về, không dứt với những kỷ niệm ngọt ngào nơi đồng đất quê nhà. Hay lâu lâu í ới nhau qua điện thoại, “chat” trên mạng… mà thì thầm với nhau về dủ thứ chuyện của cuộc sống. Nhưng lạ thay, đằng sau những tâm tư ấy, lắm lúc nhớ về… hoa dại mà đau đáu nhớ quặn thắt trong lòng. Quy luật liên tưởng luôn hiện hữu … hoa dại khi có người bắt gặp một chậu hoa tự trồng trong khoảng hẹp sân nhà ở phố vốn nhà cửa san sát nhau, hay đi siêu thị hiện đại mua khóm hoa nhựa về trang trí nhà cửa… rồi alo vui vui rằng: hoa dại đó nhưng chỉ là phần “xác” mà thôi, còn phần “hồn” phải tìm về đúng chất nguyên sơ của nó, đó là được sinh ra và lớn lên tự nhiên vốn có giữa đồng đất quê nhà như ngày xưa. Mọi lý lẽ đều có thể chấp nhận vậy, song cố tạo ra chút hương vị hoa dại như chốn quê thì không dễ gì…
Đến đây, tôi lan man nhớ lại rất nhiều loại hoa dại khác nhau. Có một loài hoa dại mọc nhiều ở những triền đồi, triền núi, rồi lại nhớ đồng quê thời thơ ấu với những buổi chiều dong trâu dong bò trên những cánh đồng bạt ngàn cỏ dại với những bụi hoa mua loang tím trời chiều. Cái tên hoa mua nghe ngồ ngộ, khi tuổi thơ với đám con gái là trò chơi buôn bán bằng đủ sắc hoa. Câu cửa miệng thời trẻ con vui vui rằng “Hoa mua ai bán mà mua” lại thảng thốt trong lòng. Rồi phải kể đến cả hoa sim “tím cả đồi hoang biền biệt” (thơ Hoàng Cầm) vốn là bạn của hoa mua trên những triền núi, triền đồi. Cũng là màu tím ấy, nhưng sắc tím của hoa mua trong veo, còn sắc tím của hoa sim trên những vùng đất khô cằn lại đậm hơn nhiều với sắc tím thủy chung như lời nhắn của ai đó, rằng quê nhà thao thiết là chốn quay về và có còn nhớ lời thề xưa... Thường các loại hoa dại thường nở nhiều trong hai mùa là hè và xuân nên vào những dip này, lũ trẻ chúng tôi ngày ấy cứ thơ thẩn đi tìm hút mật hoa cùng với đàn bướm, đàn ong đồng nội. Rồi cũng tới ngày hoa kết trái rồi chín, chúng tôi tha hồ đi tìm hái nào đủ thứ như trái dủ dẻ, chuối rừng, trái sim, trái mua...
Nói đến hoa dại thì không thể quên một loài cây xấu hổ, cái tên dân gian quen thuộc ấy có lẽ xuất phát từ động thái xếp lá ngủ ngày trong hai thời khắc là khi có ai đó chạm vào lá hoặc kết thúc một ngày, ban đêm là nó xếp lá lại tăm tắp như có hiệu lệnh về thời gian. Rồi cũng lạ, hoa tím tím trong veo li ti từng cảnh mỏng, cuối cánh hoa ấy được điểm tô bằng chấm trắng tinh khôi, xếp lại xoay tròn như quả bóng trông rất đẹp mắt và lúc này, không thể gọi là hoa “xấu hổ’ mà được đổi sang một cái tên “kiêu hãnh” hơn nhiều: Hoa trinh nữ. Lại nhớ sự tích về loài hoa này, đó là câu chuyện buồn về người con gái đoan trang thùy mị ngày xưa có biết bao nhiêu chàng trai si mê đến ngỏ lời và chỉ chờ nàng ban tặng một cái nhìn, một nụ cười. Và cái tính e thẹn của nàng là rằng hễ ai chạm đến là co mình lại. Vì vậy, loại cây đó người đời đặt tên là cây xấu hổ. cây mọc nhiều ở những bờ bãi ven đường, ven sông hay trên những bờ cỏ dọc ruộng ngoài đồng nội. Dù nắng hay mưa, hay qua những trận lụt hoặc những tháng ngày khô hạn, kỳ lạ thay loài hoa dại này vẫn không lụi tàn, mà sống dai dẳng, với sức sống mãnh liệt so với các loài hoa cỏ khác. Dù ở bất cứ đâu, lúc nào, hoa xấu hổ vẫn giữ sự e ấp, thẹn thùng, kín đáo với màu tím hồng phơn phớt trên những nhụy hoa mỏng, gợi cho ta một cảm xúc nhẹ nhàng, thư thái, tinh khôi. Lại nhớ đến bài thơ “Cây xấu hổ” của nhà thơ Anh Ngọc trong thời kháng chiến trên tuyến lửa Trường Sơn với kết thúc bài thơ mang vẻ đẹp trong veo như màu hoa tím của cây, như vẻ đẹp thật trong sáng của: “Anh lính trẻ hái một cành xấu hổ/ Ướp vào trong trang sổ của mình/ Và chuyện này chỉ cây biết với anh”…
Cả một thế giới của loài hoa cỏ dại như níu kéo, ám ảnh trong ta về những ngày xưa xa ngái, nhưng hình như ai cũng thấy “rất gần” khi khẽ chạm vào miền ký ức lung linh. Bên cạnh dủ dẻ, sim, mua, bên cạnh “nàng” xấu hổ thì còn có cỏ may “Một chiều gió cả bám đầy áo em” (Nguyễn Bính). Bao lâu nay, cỏ may vẫn lặng lẽ nằm ven bờ mương, bờ đê, hoa nở cả vạt, nghiêng ngả, tim tím ngút mắt trên đồng xa. Nhớ kỷ niệm thưở nhỏ, ai cũng “vất vả” ngồi nhặt hoa cỏ may bám đầy gấu quần khi đi trên những con đường vương đầy cỏ may. Hay đi học về trên những con đường đầy từng khóm hoa xuyến chi cánh trắng tinh và nhụy vàng, hương hoa thơm ngào ngạt. Giữa nắng gió đất trời, những bông hoa xuyến chi bé nhỏ bao giờ cũng tươi tắn, trong sáng và thanh nhã yên bình trên con đường. Để rồi có lời chàng trai tâm tư rằng: “Em thách cưới một vòng hoa xuyến chi/ Để tôi suốt trưa, mải mê khắp triền đồi lộng gió” như lời tự tình về một tình yêu chân thành, giản dị…
Khẽ chạm vào miền không gian đầy hoa cỏ dại đồng nội, còn có biết bao loài hoa có tên khác nữa, tất cả đều mang vẻ đẹp thuần khiết, dân giã, lặng lẽ bốn mùa hồi sinh và tô vẽ cho bức họa đồng quê với bao hương sắc trong veo giữa trời xanh, mây trắng, nắng vàng giữa chốn quê nhà. Ngần ấy thôi, ngần ấy những nét vẽ và sắc màu tạo hóa ban cho những loài hoa dại cũng đã níu kéo biết bao tâm hồn tha phương cứ ngóng trông về với nơi mình sinh ra và lớn lên như câu thơ của Nguyễn Duy “Tuổi thơ tôi bát ngát cánh đồng”. Có những người sinh ra ở làng, bước chân hành trinh mưu sinh nơi phố thị, đã có lúc nhận ra rằng, trong tất cả cái ồn ào náo nhiệt ấy, lại luôn cồn cào khát cháy nhớ về những miền hoa cỏ dại ngày xưa. Và như một sự níu kéo vương vấn cho nhưng bước chân tìm về, í ới gọi nhau rằng và gửi cho nhau những bức ảnh đẹp về hoa dại kiếm tìm trên mạng, chia sẻ vào trang facebook cá nhân… Lại có người rời quê ra phố, quá nhớ nhung đồng quê và hoa dại, rồi cũng thử trồng vài loài hoa dại ngay tại phố thị. Không hiểu cây có giận gì không mà không sống được dù chăm sóc kỹ lưỡng. Thì ra, loài loài hoa dại ấy chỉ có thể sống cùng bờ bãi giữa không gian đất trời thoáng đãng, để hít thở tươi nguyên khí trời…
Lan man cùng hoa dại và tôi chợt nghĩ: mỗi con người đều có một khoảng trời riêng để mà mơ ước và khao khát, đều có một góc nhỏ trong tâm hồn để ra đi và trở về. Như những loài hoa cỏ dại kỳ diệu và huyền bí, là những “chứng nhân” của biết bao người luôn hướng về quê nhà yêu dấu…
T.N (Hồ Thị Mộng Thu)