Chiến tranh đã lùi xa, trong bạt ngàn núi rừng trùng điệp đó, nhiều chiến sỹ bộ đội ta đã anh dũng ngã xuống đang nằm lại trong vùng đất này, chưa được trở về với quê hương “đất mẹ”. Để đáp lại nghĩa tình những anh hùng liệt sỹ vô danh đó, 10 năm qua, cơ quan quân sự huyện Phước Sơn đã không quản ngại gian khó, thầm lặng thực hiện nhiệm vụ đưa “đồng đội” trở về quê hương như một cách “uống nước nhớ nguồn”.
Sân bay Thị trấn Khâm Đức một ngày hè 2015, dưới cái nắng gay gắt như đổ lửa, công việc tìm kiếm, truy tập khu mộ tập thể 16 chiến sỹ đặc công Tiểu đoàn 404-Quân khu 5 hy sinh trong trận đánh cứ điểm Khâm Đức-Ngoktavat năm 1970 không vì thế mà giảm đi ý chí quyết tâm của những thân nhân, đồng đội các liệt sỹ và cán bộ, chiến sỹ cơ quan quân sự huyện Phước Sơn. Đây là lần thứ 5 tổ chức tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ tại nơi này kể từ năm 2008 nhưng dường như cảm xúc của họ vẫn vẹn nguyên như lần đầu:mong chờ, háo hức và hồi hộp. Chỉ cần một dấu hiệu, vết tích là đủ để dấy lên trong những con người ấy niềm hy vọng đoàn tụ. Thế nhưng sau những nỗ lực cố gắng, những cuộc “về nguồn” không biết mệt mỏi của các cựu chiến binh, thân nhân và Ban chỉ huy quân sự huyện Phước Sơn, hành trình ấy dường như vẫn chưa dừng lại. Sau mỗi lần tìm kiếm, những người thân, cựu quân nhân và cán bộ chiến sỹ cơ quan quân sự huyện Phước Sơn lòng càng nặng trĩu day dứt hơn, thấy mình còn mắc nợ lớn với những người đã dâng hiến cả tuổi thanh xuân, cả cuộc đời cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, đổi lại cuộc sống hòa bình cho thế hệ hôm nay.
Cựu quân nhân Phạm Công Hưởng-Trưởng ban liên lạc Tiểu đoàn đặc công 404 cho biết: “Đã nhiều lần chúng tôi có mặt tại sân bay thị trấn Khâm Đức để tìm hài cốt của đồng đội. Nhưng dường như “các anh” ấy vẫn còn lưu luyến với mảnh đất này nên hành trình trở về đất mẹ vẫn chưa thể dừng lại. Khi còn sức khỏe, chúng tôi vẫn tiếp tục hành trình đưa đồng đội mình về lại quê hương. Chúng tôi luôn trân trọng và biết ơn sự giúp đỡ của chính quyền huyện Phước Sơn, đặc biệt là sự đồng hành của cán bộ, chiến sĩ ban chỉ huy quân sự huyện trong quá trình tham gia tìm kiếm hài cốt các đồng đội của mình”.
Ảnh: Ông Phạm Công Hưởng-Trưởng ban liên lạc Tiểu đoàn đặc công 404 (áo xanh) trong một đợt tham gia tìm kiếm hài cốt liệt sỹ tại sân bay thị trấn Khâm Đức vào tháng 9/2015.
Đó chỉ là một trong hàng chục cuộc tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ mà Ban chỉ huy quân sự huyện Phước Sơn phối hợp với các đơn vị liên quan thực hiện trong 10 năm qua.
Trong điều kiện tài liệu, thông tin về nơi chôn cất các liệt sĩ rất nghèo nàn, bản đồ thời chiến sai lệch với bản đồ hiện nay, người ta phát nương làm rẫy, thời tiết nắng mưa thay đổi hiện trạng, công việc tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ ở mênh mông núi rừng Phước Sơn hết sức gian nan. Vì vậy, trong hành trình đi tìm đồng đội, không phải lần nào các anh cũng tìm đúng nơi liệt sĩ nằm xuống. Phần lớn các hài cốt liệt sĩ được quy tập thời gian gần đây chủ yếu dựa vào nguồn phát hiện, cung cấp thông tin của đồng đội, của nhân dân, những người có tâm huyết với công tác quy tập mộ liệt sĩ. Có những cuộc tìm kiếm phải băng rừng lội suối, ăn dầm nằm dề ở tận rừng sâu nhưng các anh luôn tâm niệm: “khi đồng đội còn nằm lại nơi đây, mình vẫn chưa làm hết trách nhiệm, chưa cố gắng hết mình…”.
Giây phút thiêng liêng, hạnh phúc nhất đối với các anh là lúc tìm thấy xương cốt liệt sĩ. Có những khi, cả nhóm đào cả ngày, lật tung cả sào đất, nhưng khi tìm thấy hài cốt thì mệt nhọc dường như tan biến, ai cũng mừng rớt nước mắt, bởi lại có thêm 1 liệt sĩ chuẩn bị được trở về quê hương đất mẹ yên nghỉ. Tất cả mọi người đều cẩn trọng từng mũi xẻng, nhát cuốc, nhẹ nhành nhặt từng di vật còn sót lại… rồi gói ghém cẩn thận đưa về nghĩa trang liệt sĩ an táng.
Đại úy Nguyễn Công-Trợ lý chính trị ban chỉ huy quân sự huyện Phước Sơn chia sẻ: “ Được đơn vị giao cho trọng trách quy tập hài cốt liệt sỹ, đây là niềm vinh dự cho bản thân, thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn” đối với thế hệ cha anh đi trước, họ đã hy sinh xương máu cho chúng ta được cuộc sống bình yên, hạnh phúc như ngày hôm nay. Trong hành trình quy tập, tìm kiếm hài cốt liệt sỹ không thiếu những khó khăn, thuận lợi nhưng khi “thế hệ cha anh” vẫn còn nằm lại trên đất này chúng tôi càng phải cố gắng”.
Qua 10 năm thực hiện tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ trên địa bàn, là cũng chừng ấy thời gian cán bộ, chiến sỹ Ban chỉ huy quân sự huyện Phước Sơn đương đầu với khó khăn. Nhưng giữa muôn vàn khó khăn ấy, động lực để các anh sẵn sàng vượt qua hoàn thành tốt nhiệm vụ chính là giây phút đoàn tụ của người thân, đồng đội các liệt sĩ sau bao năm xa cách dù sự sống và cái chết ngăn cách.
Trao đổi với chúng tôi về những khó khăn trong công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ trên địa bàn huyện, Tung tá Phan Anh Hải-Chính trị viên Ban chỉ huy quân sự huyện Phước Sơn cho biết: “Hầu hết các nhân chứng sống đã qua đời, số còn lại thì già yếu, không còn nhớ rõ vị trí, nơi chôn cất hài cốt liệt sĩ. Một số đồng bào dân tộc thiểu số còn mang nặng phong tục tập quán, sợ sệt, không cung cấp nhiều thông tin cho Ban chỉ huy quân sự huyện cũng như các ban ngành đoàn thể địa phương trong việc xác định vị trí ngôi mộ, khu vực nghi có mộ liệt sĩ… là những khó khăn trong hành trình quy tập, tìm kiếm hài cốt liệt sỹ trên địa bàn huyện trong thời qua. Xuất phát từ nhiệm vụ chung,Đảng ủy, Ban chỉ huy quân sự huyện đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, ban ngành đoàn thể tham mưu cho cấp ủy chính quyền địa phương quán triệt sâu rộng các quan điểm chủ trương của đảng nhà nước qua đó nhận thức của nhân dân và cán bộ chiến sĩ lực lượng vũ trang đã có những chuyển biến tích cực. Kết quả trong 10 năm thực hiện quy tập hài cốt liệt sĩ đơn vị đã phát hiện 61 hài cốt liệt sĩ, quy tập 34 hài cốt về nghĩa trang liệt sĩ huyện và bàn giao 14 hài cốt cho gia đình đưa về địa phương mai táng”.
Ảnh: Quy tập, hài cốt liệt sỹ-vẫn là hành trình vô vàn khó khăn, gian nan thôi thúc cán bộ chiến sỹ Ban chỉ huy quân sự huyện Phước Sơn lên đường.
Hành trình tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ vẫn đang đối mặt với vô vàn gian nan, khó khăn nhưng trong hành trình ấy, cán bộ chiến sĩ Ban chỉ huy quân sự huyện Phước Sơn như thấy mình sống có trách nhiệm hơn với Tổ quốc, với sự hy sinh của thế hệ cha anh đi trước. Vẫn còn đó những ngôi mộ nằm rải rác trong lòng đất, nơi cánh rừng sâu chờ các anh khai quật đưa về đoàn tụ và đó là lý do hành trình thầm lặng mà cao cả ấy vẫn chưa thể dừng lại. Ở bất cứ nơi đâu, chỉ cần có thông tin nhỏ về mộ liệt sĩ, các anh lại vác cuốc xẻng lên đường, tiếp tục cuộc hành trình của lòng tri ân với những người đã anh dũng hiến dâng cả cuộc đời cho Tổ quốc. Với những quyết tâm và thành quả đạt được, cán bộ, chiến sỹ ban chỉ huy quân sự huyện Phước Sơn đã và đang tô đẹp thêm đạo lý “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc ta và thể hiện nghĩa tình cao đẹp của quân đội nhân dân Việt Nam đối với thế hệ cha anh đi trước./
Thanh Thúy